Rozwód w pandemii może się okazać nieważny. To skutek uchwały Sądu Najwyższego

Niektóre rozwody w czasie covidu mogą być obarczone wadą. Nadal obowiązują, ale mogą zostać wzruszone przez sąd na skutek skargi o wznowienie postępowania na wniosek którejś ze stron.

Publikacja: 29.01.2024 07:27

Rozwód w pandemii może się okazać nieważny. To skutek uchwały Sądu Najwyższego

Foto: Adobe Stock

To skutek najnowszej uchwały Izby Cywilnej Sądu Najwyższego (prezes: Joanna Misztal-Konecka, sędziowie: Marcin Łochowski i Marcin Krajewski). Uznała ona, że w sprawach o rozwód niezakończonych do 3 lipca 2021 r., jak też wszczętych w okresie od 3 lipca 2021 r. do 14 kwietnia 2023 r. sąd pierwszej instancji orzekać winien był w składzie jednego sędziego, chyba że prezes sądu zarządził rozpoznanie sprawy przez trzech sędziów. A w razie rozpoznania takiej sprawy w składzie jednego sędziego i dwóch ławników zachodzi nieważność postępowania przewidziana w art. 379 pkt 4 k.p.c., tj. kiedy orzeka skład sądu sprzeczny z przepisami prawa.

Powoływano się na względy antyepidemiczne

O rozstrzygnięcie tej kwestii wystąpił do SN Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w osobie sędziego Bogdana Ziemiańskiego. Rozpatrywał on apelację powódki od wyroku rozwodowego, który wydał SO w składzie jednego sędziego i dwóch ławników, wyznaczonym przez wiceprezesa SO na podstawie przepisów covidowych (art. 15zzs1 ust. 1 pkt 4 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciw- działaniem i zwalczaniem Covid-19). SA pytał, czy taki skład był zgodny z prawem.

Trzeba pamiętać, że przejściowe przepisy co do składu sądu były w tym okresie zmieniane. Powoływano się na względy antyepidemiczne. Z drugiej strony wskazywano, że obowiązują one zbyt długo, gdy epidemia już ustępowała, co zakwestionowała m.in. znana uchwała siedmiu sędziów Izby Pracy (w zakresie sądów jednoosobowych).

Sam spór rozwodowy sprowadzał się do winy rozkładu pożycia i ustalenia miejsca pobytu dzieci. SO orzekł rozwód z winy powódki, a miejsce pobytu dzieci ustalił przy ojcu.

Nie wiadomo, ile jest podobnych orzeczeń i – co ważne – ile ewentualnie może być podważanych.

Sąd Najwyższy o rozwodach w czasie obowiązywania ustawy covidowej

– Mówiąc w skrócie, Sąd Najwyższy orzekł w uchwale tylko tyle, że w czasie obowiązywania ustawy covidowej należało ją stosować, a jeśli została zignorowana i procedowano w składzie wynikającym z przepisów k.p.c., których stosowanie było wyłączone na czas obowiązywania ustawy covidowej, to składy takie były niezgodne z prawem. To powoduje nieważność postępowania. Ale nieważność musi być stwierdzona przez sąd. Dopóki zatem wyrok nie zostanie uchylony ze względu na nieważność postępowania, to wywołuje skutki prawne – wskazuje prof. Aleksander Stępkowski, sędzia i rzecznik SN.

– W przypadku postępowań „w toku” trzeba pamiętać, że sąd odwoławczy bierze zarzut nieważności postępowania pod uwagę z urzędu, czyli z własnej inicjatywy, ale oczywiście w granicach zaskarżenia. A gdy sprawy rozwodowe są już zakończone, to aby zaistniał skutek w postaci stwierdzenia ich nieważności, strona musiałaby wnieść o wznowienie postępowania, co jest oczywiście ograniczone czasem – wskazuje dr Radosław Kwaśnicki, radca prawny.

Dodajmy, że na wniesienie skargi o wznowienie postępowania zainteresowana strona ma trzy miesiące od dnia, w którym dowiedziała się o podstawie wznowienia, w tym wypadku nieważności postępowania w jej sprawie (art. 407 k.p.c.). Niedopuszczalna jest skarga od wyroku orzekającego rozwód, gdy po jego uprawomocnieniu choć jedna ze stron zawarła nowy związek małżeński (art. 400 k.p.c.).

Sygnatura akt: III CZP 32/23

Czytaj więcej

Pandemia nie zabiła małżeństw

To skutek najnowszej uchwały Izby Cywilnej Sądu Najwyższego (prezes: Joanna Misztal-Konecka, sędziowie: Marcin Łochowski i Marcin Krajewski). Uznała ona, że w sprawach o rozwód niezakończonych do 3 lipca 2021 r., jak też wszczętych w okresie od 3 lipca 2021 r. do 14 kwietnia 2023 r. sąd pierwszej instancji orzekać winien był w składzie jednego sędziego, chyba że prezes sądu zarządził rozpoznanie sprawy przez trzech sędziów. A w razie rozpoznania takiej sprawy w składzie jednego sędziego i dwóch ławników zachodzi nieważność postępowania przewidziana w art. 379 pkt 4 k.p.c., tj. kiedy orzeka skład sądu sprzeczny z przepisami prawa.

Pozostało 82% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP